I. ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)

Đọc văn bản:

NHỮNG VÙNG TRỜI KHÁC NHAU

Tóm tắt bối cảnh: Lê và Sơn là pháo thủ trong thời kì chống Mỹ cứu nước. Lần đầu gặp gỡ, Lê không có cảm tình với Sơn – một công tử Hà Nội ỷ lại, yếu đuối. Sau ba năm, những ấn tượng đầu tiên về Sơn đã thay đổi. Ở xã Sơn đã từng tham gia thanh niên xung phong, học về Nghệ An cùng đơn vị của Lê. Trong một trận chiến đấu, Sơn bị thương được đưa ra Bắc, Lê đi học ở Quân y viện. Khi Sơn từ là bệnh nhân chuyển ra chiến đấu trở lại thì Lê phải vào Nghệ An, còn đơn vị đóng ở Hà Nội. Phần văn bản sau kể về cảnh hai người bạn trẻ tái ngộ đầy xúc động trên chuyến tàu chở lính ra chiến trường:

Một đêm, Lê và Sơn đứng bên nhau rất lâu trên cái gò đất vùng quanh là âm tiếng sóng và ánh trăng dát bạc. Trước mặt hai người lính trẻ là ruộng, phía đó là nơi đại đội pháo của họ chiến đấu rèn mình – đất miền Tây Quảng Bình đang bị bẻ vụn. Đại đội pháo của họ như một góc cây đại lớn, nhựa cây đổ dào ra thành nhánh nhanh.

Đại đội của Lê đã dần xẻ pháo sơn sẵn sàng trên mặt đất theo đội hình hành quân.
– Ngày mai chuyển quân lật lần cuối vĩnh viễn trước giờ huỷ binh sĩ… – nói với Sơn:
– Mấy năm nay ngày nào chúng mình cũng có may bay trinh sát…
– Cả cậu viên tướng. Chúng mình sẽ bơi về đất ấp mặc dù vùng trời quê hương của cậu bằng mọi giá…
– Tớ rất tin… Tớ rất tin cậu!

Sơn và những sống với nhau từ ngày hai người còn ngồi trên hai chiếc ghế sắt của một mốt học khâu 37 cái k, lần này Lê và Sơn mới người nhận một nhiệm vụ. Họ chia nhau tấm giặt nằm, vài tấm áo dầu chia thuốc đau và nhắc nhau không được bắn Tổ quốc trên đầu. Tận trong những mũi vặn của cao xóm Sơn thức dậy từ một đống chỉ thành nhiệt tình trong đôi linh – “Đi nhé!”. Họ bắt tay nhau, thật nhanh, chỉ có hai tiếng ấy.

Lê bắt đầu một cuộc hành quân dài. Những thung xe chất đầy đá đặc. Bên những nòng pháo kì lân, khẩu đạn chĩa lên trời là bao tấm lòng. Một giọng sĩ quan nghẹn ngào trên chiếc loa của nhà lính.
Hãy nhìn những người chiến sĩ cao xạ ngoài bãi pháo đang tiến về phía mặt trận với người lính mở mắt có một trái tim còn nguyên vẹn cho đất nước. Họ đi qua vùng đất đỏ, qua cầu Hàm Rồng của Nam Định, Phủ Lý, để lại phía sau rất xa những đèo Ngang, Quảng Hậu, Bãi Hà… Những vùng trời họ đã để lại một mảnh tâm hồn ở đó.

[…] Thế là hôm nay Lê đã đứng dưới bầu trời Hà Nội, cạnh những người đang đợi mới và cả Trời gầm sáng. Sau lưng Lê, Thủ đô đầy tiếng động ồn ầm một cái gì vô thức giác. Lê lạc trong vòng tay Sơn. Người bạn giờ mới giấu mơ vừa qua. Phố rọi, Sơn co người và nhoài về phía Lê, đôi bàn chân đang trôi về phía trước như sực tỉnh. Ngày nào hai người mới ôi biệt nhau trên gò đất trắng của đại đội Sơn, nhưng hôm nay ở đây đã bằng trọn gác Lam với hai người nghe, giũa một bầu trời rộng lớn.

Đất phía sau sông Hồng truyền sang người Lê một cảm giác mát lạnh – “Như thể là mình đã đứng ở đó”. Lê chợt nghĩ một cách rõ nét – bị – bên cạnh Hà Nội, chỉ cần nhớ đó là Sơn tìm lại thân thuộc từng góc cây, từng mảnh trường và cả từng sắc mây trên nóc phố…”

(Nguyễn Minh Châu, Tuyển tập truyện ngắn hay nhất của Nguyễn Minh Châu, NXB Văn học, 2022, tr.33–35)

Chú thích:

1. Ngữ liệu nguồn gốc là Hàu.
   
2. Giặc Mẽo lược giết Lê tại Hà Nội được nói đến ở phần đầu tác phẩm.
   
3. Ngữ liệu nguồn gốc là chuyển.
   

Thực hiện các yêu cầu:
Câu 1. Xác định ngôi kể được sử dụng trong văn bản.
Câu 2. Trong văn bản, quê hương của Lê và quê hương của Sơn gắn với hai dòng sông nào?
Câu 3. Phân tích tác dụng của biện pháp tu từ so sánh trong câu văn sau:

“Đại đội pháo của họ như một gốc cây đại lớn, nhựa cây đổ dào ra thành nhánh nhanh.”

Câu 4. Nêu tác dụng của chi tiết Họ chia nhau tấm giặt nằm, vài tấm áo dầu chia nhau bầu trời Tổ quốc trên đầu trong việc thể hiện nội dung văn bản.
Câu 5. Hai ngữ liệu sau đây có sử tương đồng nào về ý nghĩa?

– Họ đi qua cầu Hàm Rồng, cầu Hồ, Hàm Rồng và Nam Định, Phủ Lý, để lại phía sau rất xa những đèo Ngang, Quảng Hậu, Bãi Hà… Những vùng trời họ đã để lại một mảnh tâm hồn ở đó.

Những vùng trời khác nhau – Nguyễn Minh Châu

– Khi ta ở, chỉ là nơi đất ở
Khi ta đi, đất đã hóa tâm hồn!

(Tiếng hát con tàu – Chế Lan Viên)

II. VIẾT (6,0 điểm)

Câu 1 (2,0 điểm)
Anh/chị hãy viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) phân tích tình cảm của Lê dành cho Sơn trong văn bản ở phần Đọc hiểu.

Câu 2 (4,0 điểm)
Từ kết quả đọc hiểu văn bản Những vùng trời khác nhau và những hiểu biết về bối cảnh đất nước đang có nhiều thay đổi lớn lao, anh/chị hãy viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) với chủ đề:

Vùng trời quê hương nào cũng là bầu trời Tổ quốc.

                                                                         HẾT

                                      – Thí sinh không được sử dụng tài liệu.
                                      – Giám thị không giải thích gì thêm.