Trong nền văn học lãng mạn Việt Nam giai đoạn 1930 – 1945, Thạch Lam là một gương mặt đặc biệt. Ông không chạy theo những câu chuyện kịch tính, cũng không tô vẽ cuộc sống bằng gam màu rực rỡ, mà lặng lẽ đi tìm cái đẹp giản dị, mong manh, ẩn hiện trong từng khoảnh khắc đời thường. Chính khát khao cảm nhận “cái đẹp man mác” khắp vũ trụ đã làm nên phong cách riêng và sức sống lâu bền cho trang văn Thạch Lam.

Cái đẹp man mác trong quan niệm nghệ thuật của Thạch Lam

Thạch Lam từng viết: “Đối với tôi, văn chương không phải là cách đem đến cho người đọc sự thoát ly hay sự quên; trái lại, văn chương là thứ khí giới thanh cao và đắc lực mà chúng ta có, để vừa tố cáo và thay đổi một thế giới giả dối, vừa làm cho lòng người thêm trong sạch và phong phú hơn.”

Quan niệm ấy cho thấy, với Thạch Lam, cái đẹp không chỉ nằm ở sự hào nhoáng mà chính là ở những rung động tinh vi, những xúc cảm man mác trước cuộc đời, khiến tâm hồn con người thêm sâu sắc, nhân ái.

Cái đẹp man mác trong cảnh vật, thiên nhiên

Thạch Lam có con mắt tinh tế để nhìn ra vẻ đẹp trong những khung cảnh bình dị nhất. Trong “Hai đứa trẻ”, bức tranh phố huyện chiều tàn hiện lên với gam màu buồn nhưng đầy chất thơ:

“Chiều, chiều rồi. Một chiều êm ả như ru, văng vẳng tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng ruộng theo gió nhẹ đưa vào.”

Đó là vẻ đẹp gợi nỗi bâng khuâng, man mác, vừa thực vừa mơ, vừa buồn vừa gợi thương. Thiên nhiên trong trang viết Thạch Lam không dữ dội, mà lặng lẽ chạm đến tầng sâu của cảm xúc.

Cái đẹp man mác trong con người và tình đời

Thạch Lam thường viết về những con người nhỏ bé, lam lũ: chị em bán hàng rong, bà mẹ tảo tần, đứa trẻ nghèo. Ông không miêu tả họ bằng sự thảm hại mà bằng ánh sáng nhân văn, tìm thấy vẻ đẹp ngay trong những phận đời ấy. Trong “Hai đứa trẻ”, ước mơ của Liên hướng về đoàn tàu đi qua không chỉ là sự thoát ly, mà còn là vẻ đẹp của khát vọng, của niềm tin le lói giữa bóng tối cuộc đời. Cái đẹp ở đây không ồn ào, mà man mác, nhẹ nhàng, khơi dậy sự đồng cảm sâu xa.

Ý nghĩa của khát khao cảm nhận cái đẹp man mác

Nhờ khát khao đi tìm cái đẹp man mác, Thạch Lam đã đem đến cho văn chương một giọng điệu rất riêng: dịu dàng, tinh tế mà nhân văn. Trang viết của ông nhắc nhở con người biết rung động trước cái bình dị, biết yêu thương và trân trọng cuộc sống. Vẻ đẹp man mác trong văn Thạch Lam chính là nguồn nuôi dưỡng tâm hồn, giúp con người giữ được sự trong trẻo và nhân hậu giữa bao đổi thay, xô bồ.

Có thể nói, Thạch Lam là nhà văn của những rung động tinh tế, của “cái đẹp man mác” tỏa lan khắp vũ trụ. Văn chương của ông không ồn ào, không bi tráng, nhưng lại có sức ngân nga lâu bền trong lòng bạn đọc. Bởi hơn tất cả, Thạch Lam đã đem đến một thông điệp nhân văn sâu sắc: cái đẹp không ở đâu xa, mà hiện hữu trong từng khoảnh khắc nhỏ bé của đời thường, chỉ cần ta mở lòng ra để cảm nhận.

Thông tin lớp LLVH – NLXH: https://forms.gle/ui1UJQ3FgspTc6cX8