CHỨC NĂNG THẨM MĨ

Văn chương là lĩnh vực của cái đẹp. Bản chất của văn chương là hoạt động sáng tạo dựa trên qui luật của cái đẹp. Do đó, chức năng thẩm mĩ là biểu hiện hàng đầu, tạo tình đặc thù cho bộ môn nghệ thuật này. Chức năng thẩm mĩ làm cho vẻ đẹp của đời sống được nâng tầm lên là vẻ đẹp của nghệ thuật. Nhà văn thực chất chỉ là tái tạo và nâng tầm những điều đẹp đẽ trong cuộc sống. Nếu âm nhạc dùng âm thanh, tiết tấu, hội họa sử dụng đường nét, màu sắc để thể hiện tính thẩm mĩ đặc trưng của nghệ thuật thì phương thức biểu hiện tính thẩm mĩ của văn chương chính là ngôn từ. Văn chương đẹp trước hết là vì ngôn từ đẹp vì “văn chương là gì thì gì nhưng trước hết phải là văn chương cái đã.” (Hoài Thanh). Độc giả tiếp xúc với thơ văn bằng mắt rồi mới bằng tâm hồn nên cái đẹp của những lớp vỏ ngôn từ cùng hình thức là cánh cổng đầu tiên dẫn lối người đọc vào địa hạt văn chương. Tính thẩm mĩ ở đây không chỉ hào nhoáng, diễm lệ, trang trọng, cao sang mà còn là những từ, những chữ rất thường, “rất đời” mang sức nặng đến trĩu lòng người. Vẻ đẹp ấy đánh động vào tâm trí, bồi đắp tình cảm thẩm mĩ và hình thành ý thức thẩm mĩ ở độc giả. Vì bởi “cái đẹp là cuộc sống”, và cũng là đặc thù của bộ môn nghệ thuật này nên “hình thức cũng là vũ khí. Sắc đẹp câu thơ cũng phải đấu tranh cho chân lí”. (Chế Lan Viên). Không phải là những vẻ đẹp đơn thuần, cái đẹp ở văn chương được lượm lặt, nhặt nhạnh từ những gì hạnh phúc đến đớn đau ở đời, để rồi, những vẻ đẹp ấy được nâng tầm, chắp cánh xếp ngay thành những nếp chữ trên trang văn và được nâng tầm trở thành vè đẹp nghệ thuật. Bởi lẽ, nhà phê bình Hoài Thanh cũng từng tâm niệm rằng: “Văn chương gây cho ta những tình cảm ta chưa có, luyện những tình cảm ta sẵn có. Cuộc đời chật hẹp và phù phiếm của con người nhờ văn chương mà trở nên thâm trầm, sâu sắc đến trăm nghìn lần.”

CHỨC NĂNG GIÁO DỤC

Xét đến cùng, ý nghĩa tồn tại của văn chương là làm sao cho cuộc sống con người trở nên tốt đẹp hơn, tâm hồn con người đi về chân trời chân-thiện-mĩ. Do đó, chức năng giáo dục là chức năng hàng đầu của văn chương. Văn chương nuôi dưỡng và kiến tạo tâm hồn của con người. Thông qua những hình tượng nghệ thuật đặc sắc, văn chương cho ta biết bao cảnh đời, khơi kên trong ta ngọn lửa đồng cảm với đồng loại, nhen nhóm tình thương phổ quát và lòng vị tha ở tận sâu tâm hồn con người. Văn chương là nơi giải tỏa cảm xúc, chỗ đàm đạo tri âm, vì văn học là “chuyện đồng điệu”, là chuyện của “tâm hồn đồng điệu đi tìm những điệu hồn.”(Tố Hữu). Và cũng là điểm tựa tinh thần, bờ vai nâng đỡ con người trên chặng đường chinh ohcuj hạnh phúc, văn chương kích thích và nuôi dưỡng ước mơ, khát vọng vươn lên để đến với cuộc sống ý nghĩa và nhân văn. Đứng giữa quan điểm đạo đức và quan điểm chính trị-xã hội, văn chương xây dựng cho mình những vùng đất thiêng liêng mà độc giả chỉ có thể đặt chân đến khi bước lên “con thuyền chở đạo” này. Đó là sứ mệnh cao cả và trân quí mà văn chương mang đến thế gian, dần trở thành những tảng văn vững bền nuôi dưỡng hồn người sau ngàn năm vỗ mạnh của lớp sóng thời gian. Vì lẽ, lớp vỏ ngôn từ có đẹp đến mấy thì rất mực cần thiết phải chú trọng tinh thần. Bởi như nhà Nguyễn Đình Chiểu từng tâm niệm:

“Văn chương ai chẳng muốn nghe

Phun châu nhả ngọc, báu khoe tinh thần.”

CHỨC NĂNG NHẬN THỨC

Văn chương soi chiếu bóng hình thời đại và tái hiện cuộc đời một cách độc đáo dựa trên mạch sữa ngầm dào dạt của cuộc đời. Thông qua các hình tượng, văn chương phản ánh hiện thực đời sống qua nhiều khía Nhưng vì ngôn từ là đặc trưng của văn học nên ngôn từ rất thật của văn chương đã, giúp con người phân biệt được đẹp- xấu, thiện- ác,…; dẫn dắt con người đi từ thế giới hiện thực khách quan đến với thế giới của tư tưởng và triết niệm. Văn chương giúp con người sống trọn vẹn hơn cuộc đời mình, và sống nhiều hơn một cuộc đời nhờ tác phẩm văn học. Nhờ ánh sáng nhân đạo được soi chiếu bởi văn chương, con người nắm bắt được những biến đổi tinh vi trong tâm hồn, nhận thức được những biểu hiện của tội, sức mạnh của cái thiện và lẽ công bằng, giúp ta nhìn nhận sâu sắc bản thân mình, đưa ta tới “hiện thực cao siêu” để có thể phát hiện nỗi đau và bi kịch của con người.

Thông tin lớp LLVH – NLXH: https://forms.gle/ui1UJQ3FgspTc6cX8