Sự kết nối trong văn chương, hiểu đơn giản là một sợi dây đa nhánh kéo chúng ta lại gần những khía cạnh khác nhau của văn học, khiến ta nhận ra những liên hệ mật thiết của bản thân với những hình tượng nghệ thuật và dẫn đường ta đến một thế giới mà ta chưa từng đến thông qua sức mạnh của ngôn từ. Hôm nay, hãy đồng hành cùng Rubik tìm kiếm sự kết nối trong văn chương nhé. 

Sự kết nối về không gian: 

Với tư cách là những ký hiệu phi vật thể, ngôn từ trong văn chương “không phải là mật nhưng lại dính với tất cả”. Nó có thể cô kết lại cực kỳ “gọn nhẹ”, hình dung bất kỳ sự vật nào trong thế giới vĩ mô cũng như vi mô, hữu hình cũng như vô hình.

Văn chương có thể đưa ta đến nơi chiến trường đầy ác liệt và hiểm nguy qua “Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê, “Người mẹ cầm súng” của Nguyễn Thi hay đến vùng núi Tây Bắc hùng vĩ trong những câu thơ “Việt Bắc” (Tố Hữu), “Tây tiến” (Quang Dũng)… Ta có thể dạo chơi trên những cánh đồng dọc vùng thảo nguyên xanh tươi Cossack (Nga) khi lần giở từng trang tiểu thuyết “Sông Đông êm đềm” của Sholokhov, ta cảm nhận được cái băng giá thấu xương vùng Bắc cực qua “Tiếng gọi nơi hoang dã” và “Nanh trắng” của Jack London, ta đắm chìm trong kiến trúc cổ kính, tráng lệ, linh thiêng của nhà thờ Đức bà Paris qua tiểu thuyết cùng tên của Victor Hugo, thậm chí ta có thể lạc vào một thế giới phép thuật hư cấu, một không gian lấp lánh kỳ diệu của Harry Potter nhờ vào trí tưởng tượng vô hạn của J.K Rowling… Như vậy, văn chương có thể kết nối con người đến mọi không gian nghệ thuật. 

Sự kết nối về thời gian: 

Tương tự như không gian, lấy ngôn từ làm chất liệu, thời gian nghệ thuật trong văn chương là vô cực. Người đọc văn chương luôn được giao tiếp, kết nối một cách rộng rãi nhất trên những trang tác phẩm với trí tuệ, tâm hồn của mọi lớp người ở mọi thời đại. 

Ta được kế thừa những thành tựu tri thức, những kinh nghiệm đúc kết của cha ông qua những câu thành ngữ, tục ngữ, ca dao, dù trải qua bao đời thì giá trị của nó vẫn vẹn nguyên. Ta quay ngược trở về thời kỳ phong kiến, hừng hực khí thế và lòng tự tôn dân tộc trước những áng thiên cổ hùng văn “Nam quốc sơn hà” và “Hịch tướng sĩ” (Trần Quốc Tuấn). Ta sống lại những ngày tháng khắc khoải, u ám của năm 1945 – thời điểm nạn đói triền miên bao trùm – mỗi khi đọc “Lão Hạc”, “Giăng sáng”, “Sống mòn” của Nam Cao. Ta được “trò chuyện” với những con người của thời kỳ mới – thời kỳ độc lập, thống nhất, đi lên xây dựng Xã hội chủ nghĩa qua bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” (Thanh Hải).

Sự kết nối về cảm xúc – đồng cảm: 

Một tác phẩm văn học có thể khiến người tiếp nhận trải qua sự xúc động, đồng tình đối với những tư tưởng, tình cảm, lý tưởng được thể hiện trong tác phẩm đó, khuấy động đến tận cùng sâu thẳm nơi tâm hồn họ, làm họ yêu ghét những gì mà chính tác giả yêu ghét. 

Trong một vở kịch của mình, William Shakespeare có viết: “Vàng, chỉ cần một chút thôi, là có thể đổi trắng thay đen, xấu thành đẹp, sai thành đúng, đê tiện thành cao quý, tên hèn nhát thành dũng sĩ, mục nát thành đầy sức sống”. Tư tưởng ấy nhận được sự đồng tình của một bộ phận lớn người đọc, trong đó có Karl Marx khi ông nhiều lần trích dẫn lời thoại đó trong những nghiên cứu của mình. Không chỉ về tư tưởng, quan điểm, người đọc còn có sự kết nối với tác phẩm về tình cảm. Hàng thế kỷ qua, không biết bao nhiêu độc giả tuôn lệ khi đọc “Nỗi buồn của chàng Werther” của đại thi hào Goethe, không biết bao nhiêu sự thương xót cho số phận bể dâu, tài mệnh tương đố của nàng Kiều, không biết bao nhiêu đau đớn về kết thúc bi thảm dành cho Anna Karenina trong tiểu thuyết cùng tên của Lev Tolstoy… 

“Kết nối” là tác dụng kỳ diệu của văn chương, là sợi dây vô hình giữa con người với con người, thế giới với thế giới, thời đại với thời đại và trái tim với trái tim.

Lớp Đọc hiểu – NLXH và Phương pháp phân tích tác phẩm dành cho chương trình mới: https://forms.gle/yTbJw8z4ZUGyFrRf7